زنبورستان و زنبورداری

نحوه تولید عسل طبیعی توسط زنبور

برای تولید عسل طبیعی به مقدار یک کیلو گرم، حدود سه کیلو شهد لازم است که 20 هزار زنبور آن را از 4 میلیون گل جمع آوری می کنند. بنا بر سایت ویکی پدیا ، زنبورهای مزرعه مجبورند مسافتی برابر سه دور چرخیدن به دور زمین را برای تولید یک کیلو عسل طبیعی طی کنند.

مراحل تولید عسل طبیعی :

1. زنبورهای مزرعه‌ برای جمع آوری شهد و تغذیه از گل ها، بیرون می روند. آن ها با خرطوم خود شهد موجود در گل ها را می مکند و در قسمت ویژه شکم خود که به آن معده  عسل می گویند ذخیره می کنند.

جدای از شهد ، زنبورها گرده گل هم جمع می کنند. تمام بدنشان از کرک و موهای بسیار ریز پوشیده شده و هنگامی که به روی گل ها می نشینند، گرده به کرک هایشان می چسبد. زنبورها این گرده ها را با پاهای خود جمع کرده و با پاهای عقبی آن را در سبد گرده خود جمع می‌کنند. در واقع سبد که نه، بلکه موهای بلند و کلفت تری هستند که دور تا دور بند میانی جفت پای عقبی زنبورها را پوشانده اند.

2. پس از جمع آوری شهد تقریبا 150 گل و پر کردن سبد با گرده ، زنبورها به کندو بر می گردند. در راه، آنزیم هایی را در شکم خود به شهد اضافه می کنند که باعث تجزیه مولکول های قند پیچیده موجود در شهد گیاهان به گلوکز و فروکتوز می شود. تمام این فرآیند تجزیه در راه بازگشت به کندو کامل می شود.

3. وقتی زنبورهای مزرعه‌ به کندو می رسند، شهد را به زنبورهای کارگر می دهند. زنبورهای کارگر نیز آن را آنقدر می خورند و باز می گردانند که به غلظت مناسب برسد و سپس آن را در سلول های شش ضلعیِ شانِ عسل ذخیره می کنند.

4. درب سلول ها را باز می گذارند و فرآیند تبخیر رطوبت از عسل را با به هم زدن بالهایشان روی آنها شروع می کنند.

5. بعد از اینکه شهد خشک شد درب سلول ها را با موم میبندند. ( حالا انسان می آید و همه عسل را برای خود میبرد! )

چگونه عسل تغلیظ می شود ؟

به خاطر بال زدن سریع زنبورها آب اضافی موجود در عسل تبخیر می شود و به حدود 18 درصد می رسد. جالب است بدانید که زنبور عسل هرگز نمی خوابد و اگر شما در شب بین کندوها قدم بزنید صدای وزوز زنبورها که مشغول تبخیر آب عسل و یا دهان به دهان کردن آن می باشند می شنوید. بعد از اینکه زنبور عسل ساکارز را تبدیل به فروکتوز و گلوکز کرد و عسل را هم تغلیظ کرد آن را در خانه های شش ضلعی ذخیره می کند و با لایه ای از موم نازک که ما به آن پولک می گوییم درب استوانه را پلمپ می کند تا زمانی که یا خود زنبورها عسل را بخورند و یا زنبوردار عسل را برداشت کند.
بد نیست بدانیم که در مناطقی از کشور که رطوبت موجود در هوا بسیار بالاست و نزدیک دریا هستند زنبور نمی تواند میزان آب را به مقدار مطلوب برساند و به همین دلیل این عسل ها رقیق تر هستند اما در مناطق کوهستانی و خشک زنبور به راحتی رطوبت عسل را کنترل می کند.
تصور اشتباهی در بین بعضی وجود دارد که عسل را مدفوع زنبور عسل می دانند در صورتی که سیستم گوارش زنبور با سیستم تولید عسل آن کاملا مجزاست و زنبور عسل که سرآمد همه حشرات هست هرگز داخل کندو مدفوع نمی کند.

 

 

چگونه عسل از عسلک درست می شود؟

نام دیگر آن عنصر قهوه ای یا عسل جنگلی  است. زنبورها می توانند بجای شهد گلها ، شیره روی برگ گیاهان و درختان را که به آن عسلک می گویند جمع آوری کنند. عسلک را حشرات مکنده همچون شته با تغذیه از گیاهان از خود بجا می گذارند. آنها عصاره گیاهان را می مکند تا پروتئین مورد نیازشان را تامین کنند، باقیمانده عصاره ای که استفاده نمی کنند دفع می شود و حاوی قند است.
بقیه ی مراحل بعد از جمع آوری عسلک مانند مراحل درست کردن عسل انجام می شود.

جمع آوری این قطرات خطراتی نیز دارد:

1. به زنبورهایی که عسلک جمع می کنند باید به نوعی پروتئین رساند زیرا عسلک بر خلاف گرده، پروتئینی ندارد.

2. بخاطر این که عسلک مواد غیر قابل مصرف زیادی دارد و فرآیند عسل سازی از آن برای زنبورها کم بازده و خسته کننده است، زنبوردار ها در سرمای زمستان باید عسلک ها را قبل از اینکه زنبورها به آن دسترسی پیدا کنند از روی گیاهان پاک کرده و از مریض شدن آنها جلوگیری کنند، وگرنه ممکن است تمام کلونی زنبورها به دلیل اسهال از بین بروند.
در مقایسه با عسلی که از گلها تهیه می شود، عسلِ عسلک تیره رنگ تر است و بوی شدیدی مثل بوی میوه پخته شده یا مربای انجیر دارد. به شیرینی عسل گلی نیست و به ندرت شکرک میزند.

آیا زنبورها عسل را بالا می آورند؟
بله اما نه از معده اصلی شان بلکه از یک معده مخصوص که فقط برای این کار استفاده می شود.

دمای داخل کندو چقدر است؟
همیشه حدود 36 درجه سانتی گراد، یعنی دمای بدن انسان است و زنبورها آن را در هر شرایطی، چه در زمستان ، چه در تابستان یکسان نگه میدارند.
این بالاترین دماست که نگهداری عسل در آن بهتر است زیرا در این دما مواد مغذی آن از بین نمی روند.

تهیه عسل طبیعی

بعد از این که زنبور ها ، سلول های عسل را با موم می بندند، زنبوردار ها می توانند شان ها را بردارند، درب های مومی را با یک تیغه مخصوص جدا کنند و قاب شان ها را داخل دستگاهی ویژه قرار دهند که عسل را از سلول های مومی جدا می کند. سپس عسل پاکسازی و بسته بندی می شود.
فرآیند ابتدایی تولید عسل این گونه است. امروزه روش های متفاوتی ابداع شده، تکنولوژی در زنبورداری نیز تاثیر خودش را گذاشته است.