زنبورستان و زنبورداری

برای شروع از مهمترین شرایط شغل زنبورداری این است که توانایی جسمی و مالی،در ابتدا این کار را دارا می باشید یا نه.

به نظر بنده شغل زنبورداری باید یا شغل اول باشد یا شغل دوم در صورتی که شغل اول سبک و با وقت فراغت زیاد باشد
به عنوان مثال : معلمان و بعضی از کارمندان .

اگر بخواهیم به طور خلاصه شغل زنبورداری را معرفی کنیم ،باید بگوییم زنبورداری به 3 فصل بهار ، تابستان و زمستان تقسیم می شود .

فصل اول بهار :

از اول اسفند ماه شروع می شود .وظیفه زنبور دار این است که ابتدا با یه بازدید از سلامت کندو ها و وجود ملکه اطمینان حاصل نموده و هفته ای 3 مرتبه به کندو ها شربت 1 به 1 داده تا به اوایل فروردین ،در این زمان جمعیت زیاد شده و وظیفه ما این است که به طور متوسط هر 8 روز یک مرتبه از هر کندو بازدید نموده تا از اردو زدن کندو جلو گیری کرده و قاب های سیاه و کهنه را از کندو خارج و برگ موم تازه به کندو دهیم .
اگر کندو با جمعیت بیش از 10 قاب مشاهده کردیم به کندو طبق می دهیم . این فصل پر کار ترین فصل زنبورداریست و تا اول خرداد به طول می انجام .

فصل دوم تابستان:

فصل برداشت عسل و کوچ و مراقبت از کندو ها و فصل اوج سم پاشی ها می باشد . این فصل تا اواخر شهریور به طول می انجامد .

فصل سوم زمستان:

که از اول مهر آغاز می شود و وظیفه ما دادن شربت 1 به 1 ( یک کیلو شکر+یک کیلو آب) به کندو ها تا برای زمستان گذرانی کندو مشکل پیدا نکند .به طور معمول یه زنبوردار به هر کندو در سال 12 کیلو شکر که معادل 24 کیلو شربت یک به یک می باشد می دهد . از این 12 کیلو ، 7 کیلو در بهار و 5 کیلو در زمستان می باشد .

وظیفه زنبوردار در این فصل:

باید از قابها در برابر زنبور قرمز و سار ها و دیگر موجودات مزاحم محافظت کرده و برای گرم نگهداشتن روی قابها پارچه کتانی بگذاریم. تهیه خمیر شیرین برای جبران کمبود گرده گل هم در این فصل انجام می شود . همه این کارها تا اواسط آبان پایان یافته و زنبوردار در کندو را تا آغاز اسفند ماه محکم میبندد.نکته مهم اینجاست که درب کندو تا آغاز اسفند به هیچ عنوان نباید باز شود
– کسی که قصد زنبورداری دارد باید بداند که به ازای هر کندو در طول سال چه مقدار از وقت خود را باید صرف این کار نماید که اگر غفلت کند به منزله از دست دادن کلنی می باشد.
نکته دیگر هزینه خرید و نگهداری وسایل زنبورداری می باشد که حداقل از 200 هزار تومان برای وسایل زنبورداری ( استراکتور ، دودی ، کلاه ، کاردک و . . . ) لازم می باشد و برای هر کندو در سال 20 هزار تومان مصالح ( شکر ، موم ، خمیر شیرین و . . . ) لازم می باشد .

اگر شما قصد شروع شغل زنبورداری را دارید بهتر است:

• سال اول با 3 الی 6 کندو شروع نمایید تا ضمن مشغولیت و رفع خستگی کار روزانه و یا سرگرمی با زندگی و شغل زنبورداری آشنا گردید به نوعی سال اول را کارآموزی کنید و با مطالعه کتب و سایت های زنبورداری و مشورت و آموزش از کسانی که سابقه زیادی شغل زنبورداری دارند خود را برای توانایی در این کار محک زده و در ضمن نیاز خانواده خود را به عسل طبیعی براورده نماید .
• سال دوم با 20 الی 30 کندو به عنوان شغل دوم و کمک هزینه زندگی ادامه دهید و با آزموده شدن و تجربه جستن از خسارت های احتمالی وارده و پیدا کردن دلیل آن و و سود جستن از موارد منفعت آورد خود را برای زنبورداری به عنوان شغل اصلی و تنها ممر درامد خانواده برای سال بعد آماده نمایید .
• در سال سوم شما می توانید با 100 کندو ادامه دهید از 100 کندو به بالا شما یک زنبوردار حرفه ای هستید و نیاز به استخدام کارگر داشته و علاوه بر فروش عسل از فروش دیگر محصولات کندو درامد کسب نموده و با درامدی در حد یه خانواده متوسط ایرانی زندگی نمایید

چنین زنبورداری باید همیشه تعداد زیادی جمعیت در اختیار داشته و با آنها کار کند . آنچه برایش اهمیت دارد علاوه بر تعداد جمعیت و قوی بودن تک تک آنها شناخت محیط از لحاظ گل ها ی عسل خیز در ماه های مختلف سال است .
زنبورداری که این کار را بعنوان شغل اصلی انتخاب نموده باید بداند که در اطراف زنبورستان به شعاع 100 کیلومتر یا بیشتر در هر منطقه چه نوع گلی در چه ماه از سال گل می دهد تا به موقع زنبور هایش را به همان نقطه مهاجرت داده و از شهد گل های آن منطقه حداکثر بهره برداری نماید .
شما باید همه بیماریها و آفات زنبور عسل را به مثل یه دکتر شناخته و راهای درمان آن را آموخته باشید و همچنین باید دارو خانه ای برای پیشگیری و همچنین معالجه بیماریها آماده داشته باشید . شما باید به موقع ملکه ها را عوض نمایید تا مانع پیر و ضعیف شدن جمعیت باشید . شما باید احتیاجات کندو از قبیل گرده، دیواره مومی ، پوکه و یا طبق را به موقع برآورده نمایید .

در آخر اگر شما خواسته باشید از ابتدا شغل زنبورداری را شغل اول خود قرار دهید حتما باید آموزش های لازم را دیده باشید و با دو سال تجربه زنبورداری ( سال اول در حدود 5 کندو و سال دوم در حدود 20 کندو) به این کاروارد شوید .

طبقه بندی کندو زنبورعسل

اصولا طبقه بندی کندو زنبور عسل به پنج منظور صورت می گیرد :

• جهت افزایش جمعیت کندو
• جهت ذخیره عسل و عسل گیری
• جهت تقسیم کندو
• جهت ادغام کندوها
• کندوهای دو ملکه ای

مزایای طبقه بندی کندو زنبور عسل

• فعالیت ملکه محدود نمی شود.
• بافت کندو تغیر یافته و شانهای کهنه و قدیمی که سیاه شده اند با انتقال به طبقات بالا و ذخیره عسل از رده خارج می شود.
• باعث افزایش جمعیت کندو می شود.
• عامل بازدارنده در فرایند بچه دهی
• ادغام کندوها با استفاده از طبق راحت تر است.
• بهره وری وعملکرد کندو بالا می رود.
• طبقه بندی کندو لازمه تکثیر و تقسیم است.
• کمک به تهویه ی داخل کندو
• درسیستم دو ملکه ای کندوها الزاما نیازمند طبقه می باشد.
• درپرورش ملکه ازکندوهای مطبق بعنوان جمعیت پرستاروحتی بعنوان انکوباتوراز طبقه ی بالا استفاده می کنند.

قاعده و اصول کلی طبقه بندی کندو زنبور عسل در سه مورد اول بشرح ذیل است :

اگرما روی یک کندو که دارای جمعیت بیشتر بوده و فضای خالی و کافی جهت افزایش جمعیت وجود نداشته باشد، یک طبقه گذاشته و چند صفحه موم آجدار و حتی پوکه خالی و شان عسل را در آن قرار دهیم، قطعا زنبوران تمایلی به ورود در طبقه بالا را نخواهند داشت. زیرا ما در آن صورت، به سیستم بیولوژی و فیزیولوژی کلنی زنبورعسل در کندو دقت نکرده ایم. معمولا همه جانوران و بخصوص موجودات اجتماعی در لانه ی خود فرم و نظم خاصی برای زندگی و زاد ولد آرایش داده‌اند. بعنوان مثال آذوقه های حیاتی را در جاها یی از آشیانه ی خود ذخیره می کنند، که ضمن جلوگیری از فساد آن، دسترسی به آنها آسانتر و راحترشده و همچنین به لحاظ امنیت غذایی مشکلی نداشته باشند.

با این مقدمه ترتیب و آرایش ذخیره ی آذوقه بوسیله نیروی تدارکات کندو وهمچنین تخم‌ریزی ملکه درکندو، طوری است که ضمن دسترسی آسان به غذاهای ذخیره شده بخصوص نان گرده و جلوگیری از اتلاف انرژی، امنیت غذایی نیز در کندو تامین شود. به این صورت که ملکه تخم‌ریزی خود را دراولین حلقه یعنی در وسط شان انجام می دهد و سپس در دومین حلقه، ذخیره ی گرده که از نظر غذایی فوق العاده حائزاهمیت است، صورت گرفته و در جوانب و حواشی کادرها، عسل کنسرو می شود. عین این سیستم در فضای داخل کندو هم حاکم است یعنی اگر کندو را یک توپ در نظر بگیریم تخم و لارو در مرکز آن و محل ذخیره ی گرده در لایه دوم و بلاخره عسل در جوانب وحواشیی کندوها قرار گرفته است. نکته ای که زنبوردار در حین طبقه گذاری می بایست مراعات کند حفظ کرویت و آرایش شانهای کندواست به این صورت که همان نظم و آرایشی که درآشیانه‌ی زنبوران وجود دارد، همان سیستم و آرایش موجود درداخل کندو حفظ و به طبقه ی جدید منتقل کند. یعنی هم تخم ولارو و هم گرده و هم شان عسل به طبقه بالا منتقل شود درغیراینصورت و یا درغیاب هر یک از محصولات در طبقه بالا، زنبوران چندان تمایلی جهت ورود به آنجا را نخواهند داشت. زیرا کرویت کندو حفظ نشده است.

برای این منظور کندویی که مستحق طبقه گذاری به منظورافزایش جمعیت است، می بایست ترجیحا تعداد سه عدد شان قدیمی که دارای تخم و لارو سربسته (سرپوش سلولها هرچه قدر سیاه تر باشد بهتر است) که حاوی عسل و گرده کافی هم بوده، به طبق بالا انتقال می دهیم و بجای شانهای خالی صفحات موم آجدار را طوری قرار می دهیم که اولا هر کدام از صفحات در وسط دو شانی که دارای تخم ولارو سربسته است قرار گیرد. ثانیا برای این منظور و حفظ کرویت کندو، صفحات موم آجدار را بصورت دو در یک در داخل کندو قرار می دهیم. به‌عبارت دیگر بعد ازبرداشتن سه عدد شان که حاوی لارو و گرده و عسل از بدنه ی کندو است، بجای آنها اینگونه عمل می کنیم.

دو شان قدیمی را به کناره ی کندو منتقل کرده و بعد از آنها یک صفحه ی موم آجدارقرار می دهیم. مجددا بعد از دو شان قدیمی دیگر یک صفحه موم آجدار و به همین ترتیب موم آجدار آخری و سومی را بعد از دو شان دیگر قرارمی دهیم (به صورت دو درمیان یعنی دو شان قدیمی و یک صفحه موم آجدار) در صورت لزوم می توان یک صفحه موم آجدار را در طبقه بالا و جلو شانها قرار داد تا بدین وسیله ازموم بافی های بی مورد جلوگیری کرد. بعضی از زنبورداران بجای صفحه موم آجدارمذکوردر طبقه بالا ازقابهای دایره ای(چنبره) که فاقد صفحه ی موم هستند، استفاده می کنند. زیرا اولا اینگونه قابها علاوه برموم بافی، باعث افزایش جمعیت زنبوران نرشده که نقش بسیار مهمی را درحفظ تعادل کلنی وجفت گیری ملکه ایفا می کند. ثانیا” زنبوردار با این کار خود صاحب عسل شان خوب و مشتری پسند نیزمی شود.

بطورکلی اهم نکاتی که باید توسط زنبوردار درمورد طبقه بندی کندو زنبور عسل رعایت شود بشرح ذیل است.

• هیچ وقت نباید دو صفحه موم آجدار بصورت پشت سرهم و درکنار هم قرار گیرند.
• ترجیحا صفحات موم آجداردروسط شانهایی که دارای تخم و لارو سربسته هستند قرار گیرد.
• طبقه را باید به کندویی گذاشت که هر دو طرف همه شانهای آن پر اززنبور بوده و فضای کافی برای تخم ریزی ملکه وجود نداشته باشد. گاها دراینگونه کندوها تراکم جمعیت به حدی می رسد که مقداری از کلنی در جلو سوراخ پرواز کندو خوشه می بندد.
• هیچ وقت نباید صفحات را به تنهایی در طبقه بالا گذاشت.
• از قرار دادن صفحه موم آجداردرجوانب کندو جدا خوداری کنید.
• در حین طبق گذاری باید مواظب ملکه بود.
• تعداد صفحات موم آجدار با تراکم جمعیت کندو باید متناسب باشد.
• طبقه گذاری می بایست در فصل افزایش جمعیت و عسل گیری صورت بگیرد.
• برای جلوگیری از اتلاف انرژی بعد از طبقه گذاری می بایست محل اتصال طبقه و بدنه کندوی اصلی را از بیرون و با مواد لازم ایزوله کرد.
• حدالمقدور شانهای سیاه و کهنه را به طبقه جدید منتقل می کنند. زیرا در این صورت شانهای سیاه و کهنه تبدیل به عسل شده و از کندو خارج می شود.
• قابهای حاوی تخم و لارو در وسط سایر قابها قرار می گیرد.
• همانطوری که اشاره شد نباید آرایش و ترکیب شان های کندو را به هم زد.